Girişimciler hangi kriterlere göre riskli vergi mükellefi sayılır?

Girişimciler hangi kriterlere göre riskli vergi mükellefi sayılır?



Riskli vergi mükellefi – Başbakanlık tarafından onaylanan kriterlere uyan, bunlar arasında mal olmayan ve (veya) riskli işlemler gerçekleştiren kişidir. Peki bu kriterler nelerdir? Neden bazı işletmeler riskli vergi mükellefi olarak tanımlanır? Bu soruları Mircefer Rzayev açıklığa kavuşturuyor.

1) Vergi mükellefi riskli ve mal olmayan işlemler yaptığında:

Örnek 1: Vergi mükellefi başka bir vergi mükellefiyle sözleşme imzalıyor, ancak fiziksel olarak mal teslimi gerçekleşmiyor. Buna rağmen, karşı tarafa 1.000 manatlık elektronik fatura gönderiyor ve karşı taraf mal almadığı halde ödeme yapıyor. Bu durum tespit edilirse, söz konusu vergi mükellefi riskli olarak kabul edilecektir.

Örnek 2: Vergi mükellefinin vergi dairesinde kaydı bulunan bir deposu (kiralık depo dahil) veya başka bir ekonomik faaliyeti (obje) olmadığında veya kayıtlardaki depo veya başka bir ekonomik faaliyet alanı ile ithal edilen veya edinilen malların hacmi uyumsuz olduğunda (başkaları için sipariş edilen ve doğrudan alıcılara teslim edilen malların ve her bir alıcı için sipariş miktarının vergi dairesine bildirildiği durumlar hariç):

Örnek 3: Vergi mükellefi yurtdışından satış amaçlı 300 ton demir çubuk ithal ediyor (mallar başka bir vergi mükellefinin siparişi üzerine ithal edilmemektedir). İthal eden vergi mükellefinin vergi dairesinde kaydı bulunan deponun alanı 20 metrekare. Yani, ithal edilen demir çubukların kayıtlara geçmiş depoya yerleştirilmesi fiziksel olarak mümkün değildir. Bu nedenle, vergi dairesinin kararıyla bu işletme riskli vergi mükellefi olarak kabul edilebilir.

3) Vergi mükellefi tarafından edinilen ve faaliyet türüne (faaliyet türlerine) uygun olmayan malların (vergi mükellefinin kendi işletmesinde kullanmak amacıyla edindiği ofis malzemeleri, envanter ve benzeri aktifler hariç) vergi denetimi sırasında belgelendirilmeden sunulması tespit edilirse;

4) Vergi mükellefinin satış amaçlı olarak son 6 ayda (vergi mükellefinin mallarının mevsimsel özelliklerine bağlı olarak, ayrıca önceden sipariş edilen ve sözleşme (anlaşma) ile belirlenen tarihlerde teslim edilmesi planlanan durumlar hariç) ithal ettiği veya edindiği malların hacmi, ilgili dönemdeki cirodan en az 3 kat fazla olduğunda:

Örnek 4: Vergi mükellefi elektrikli cihazların toptan satışını yapıyor, son 6 ayda elektronik fatura ile 15.000 manat, yük gümrük beyannamesi ile 30.000 manatlık mal alımı yapmış. Alımların her biri Vergi Kanunu'na uygun yapılmış ve vergi mükellefinin vergi dairesine kaydettiği depo alanı, malların hacmi ile herhangi bir çelişki teşkil etmiyor. 6 ayda yapılan satışların hacmi 12.000 manat. Bu durumda, söz konusu vergi mükellefi vergi dairesinin kararıyla riskli vergi mükellefi olarak kabul edilebilir.

Yukarıda belirtilen kriterlere göre riskli vergi mükellefi olan gerçek kişi, icra organının başkanı veya kurucusu olduğu tüzel kişi; aynı kriterlere göre riskli vergi mükellefi olan tüzel kişinin icra organının başkanı veya kurucusunun kurduğu veya icra organının başkanı olduğu tüzel kişi; beşten fazla tüzel kişinin icra organının başkanı olan gerçek kişiler ve onların icra organının başkanı olduğu tüzel kişiler de riskli vergi mükellefi olarak kabul edilir.

-Başbakanlık tarafından kabul edilen karara göre, vergi mükellefinin gerçekleştirdiği aşağıdaki işlemler riskli işlem olarak kabul edilir:

-Vergi mükelleflerinin sunduğu elektronik faturalarda aldıkları veya ithal ettikleri mal çeşitlerinden farklı mal çeşitlerinin gösterilmesi durumunda:

Örnek 5: Vergi mükellefi gıda ürünlerinin perakende satışını yapıyor, ancak buna rağmen elektronik fatura ile başka bir vergi mükellefine taş satışı gerçekleştirmiştir. Bu durumda, bu işletme riskli vergi mükellefi olarak tanınabilir.

-Vergi mükellefinin aldığı veya ithal ettiği malların hacminden fazla hacimde mallar sunması durumunda (fazla hacimde sunulan mallar için):

Örnek 6: Yeni faaliyete başlayan bir vergi mükellefi, faaliyete başladığı çeyrek dönem boyunca satış amaçlı 10 adet buzdolabını başka bir vergi mükellefinden elektronik fatura ile almış ve işletmenin başka hiçbir mal alımı olmamıştır. Depo 10 adet buzdolabına sahip olmasına rağmen, vergi mükellefi 12 adet buzdolabı satışı gerçekleştirmiştir. Bu durumda işlem riskli sayılacaktır.

Unutulmamalıdır ki, riskli vergi mükellefi statüsüne sahip vergi mükelleflerine, ayrıca mal olmayan ve riskli işlemler yaparak vergiden kaçınan vergi mükelleflerine ilişkin Vergi Kanunu'nda bir dizi sınırlama öngörülmüştür. Bu sınırlamalara şunlar dahildir:

-Mal olmayan işlemlerden doğan vergi yükümlülükleri, yararlanan (faydalanan) kişiye yüklenir;

-Mal olmayan işlemler çerçevesinde edinilen belgeler, gelirden düşülen giderleri doğrulayan belge olarak kabul edilmez;

-Mal olmayan ve riskli işlemler çerçevesinde yapılan işlemlerden ödenen KDV'nin iadesine izin verilmez;

-Riskli vergi mükellefleri ile ilgili bilgiler ticari ve (veya) vergi sırrı olmayan bilgi olarak kabul edilir;

-Vergi mükellefi riskli vergi mükellefi kriterlerine uyduğu takdirde, bu durum, ona sıra dışı mobil vergi denetimi ve operasyonel vergi denetim önlemleri uygulanmasını gerektirir;

-Vergi mükellefi riskli vergi mükellefi olduğunda, vergi dairesinin vergiyi ödendiği tarihe kadar hesaplama hakkı vardır;

-Riskli vergi mükelleflerine ilişkin vergi yükümlülüğünün yerine getirilme süresi uzatılmaz;

-Riskli vergi mükelleflerine ilişkin fazla ödenen tutarlar, vergi mükellefinin faaliyetlerine yönelik vergi denetimi tamamlandığında geri ödenir.