tr
Yük taşımacılığı faaliyetinde bulunan bireysel girişimcilerin sosyal ve sağlık sigortası primlerinin hesaplanması
Yük taşımacılığı faaliyetinde bulunan bireysel girişimcilerin sosyal ve sağlık sigortası primlerinin hesaplanması
2023 yılının sonuna kadar yük taşımacılığı ile uğraşan kişiler “Ayırt Edici İşaret” alarak faaliyetlerini sürdürmekte ve bunun için ödeme yapmaktaydılar. Ancak 2024 yılından itibaren Vergi Kanununun 218.4.1, 220.5 ve 221.4 maddelerinde yapılan değişikliklere göre, artık yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan mükellefler eskisi gibi “Ayırt Edici İşaret” için değil, ciroları üzerinden vergiyi hesaplayarak devlet bütçesine ödemek zorundadırlar.
Peki, bu faaliyetle uğraşan gerçek kişiler kendi adlarına ödedikleri Zorunlu Devlet Sosyal Sigorta (ZDSS) ve Zorunlu Sağlık Sigortası (ZSS) primlerini hangi esaslara göre hesaplayıp ödemelidirler? Bu soruya uzman Elvin Zaidov açıklık getiriyor.
Konuyu netleştirmek için 2 hususa dikkat etmek gerekir.
Birinci husus: Yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan gerçek kişi, yanında ücretli işçi çalıştırmadan faaliyeti yürütüyorsa, bu durumda ZDSS ve ZSS primleri şu şekilde hesaplanacaktır:
1. ZDSS priminin hesaplanması
“Sosyal Sigorta Hakkında” Kanunun 14.5.7 maddesine göre, bireysel olarak (ücretli işçi çalıştırmadan) kara yolu taşımacılığı faaliyeti için – 1 Ocak 2026’ya kadar asgari aylık ücretin %6’sı oranında hesaplanır. Kanunun 14.5.1-2 maddelerine göre, aylık sosyal sigorta priminin tutarı 1 Ocak 2026’ya kadar aşağıdaki katsayılar uygulanarak belirlenir:
Bakü şehrinde (köy ve kasabalar dahil) – 2
Abşeron ilçesinde, Sumgayıt ve Gence şehirlerinde – 1,5
Diğer şehir ve ilçelerde – 1
2. ZSS priminin hesaplanması
“Zorunlu Sağlık Sigortası Hakkında” Kanunun 15-10.1.3 maddesine göre, bireysel girişimciler için zorunlu sağlık sigortası priminin tutarı asgari aylık ücretin %4’ü oranında hesaplanır.
Örnek 1: Mükellef Elmir Azizov (isim temsili) Gence şehrinde ücretli işçi çalıştırmadan yük taşımacılığı faaliyetiyle uğraşmaktadır. 2025 yılının ikinci çeyreğinde tam faaliyeti olmuştur. Elmir Azizov ikinci çeyrek için aşağıdaki tutarlarda ZDSS ve ZSS primi ödeyecektir (Azerbaycan’da asgari aylık ücretin 400 manat olduğunu dikkate alalım):
Aylık ZDSS primi: (400 × %6) × 1,5 = 36 manat
3 aylık ZDSS primi: 3 × 36 = 108 manat
Aylık ZSS primi: 400 × %4 = 16 manat
3 aylık ZSS primi: 3 × 16 = 48 manat
İkinci husus: Yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan gerçek kişi, ücretli işçi çalıştırarak faaliyeti yürütüyorsa, bu durumda ZDSS ve ZSS primleri şu şekilde hesaplanacaktır:
1. ZDSS priminin hesaplanması
“Sosyal Sigorta Hakkında” Kanunun 14.5.1 maddesine göre, girişimcilik faaliyeti için – 1 Ocak 2026’ya kadar asgari aylık ücretin %25’i oranında zorunlu devlet sosyal sigorta primi hesaplanır. Aynı maddeye göre, aylık sosyal sigorta priminin tutarı aşağıdaki oranlar uygulanarak belirlenir:
Bakü şehrinde %100
Sumgayıt ve Gence şehirlerinde %90
Diğer şehirlerde %80
İlçe merkezlerinde ve kasabalarda %60
Köylerde %50
2. ZSS priminin hesaplanması
“Zorunlu Sağlık Sigortası Hakkında” Kanunun 15-10.1.3 maddesine göre, sigortalı sıfatıyla faaliyet gösteren gerçek kişiler için ZSS primi asgari aylık ücretin %4’ü oranında belirlenmiştir.
Örnek 2: Lankaran şehrinde yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan mükellef Şahin Halefov’un (isim temsili) 3 ücretli işçisi vardır. 2025 yılının ikinci çeyreğinde tam faaliyet göstermiştir. Şahin Halefov ikinci çeyrek için aşağıdaki tutarlarda ZDSS ve ZSS primi ödeyecektir (asgari aylık ücret 400 manat):
Aylık ZDSS primi: (400 × %25) × %80 = 80 manat
3 aylık ZDSS primi: 3 × 80 = 240 manat
Aylık ZSS primi: 400 × %4 = 16 manat
3 aylık ZSS primi: 3 × 16 = 48 manat
2023 yılının sonuna kadar yük taşımacılığı ile uğraşan kişiler “Ayırt Edici İşaret” alarak faaliyetlerini sürdürmekte ve bunun için ödeme yapmaktaydılar. Ancak 2024 yılından itibaren Vergi Kanununun 218.4.1, 220.5 ve 221.4 maddelerinde yapılan değişikliklere göre, artık yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan mükellefler eskisi gibi “Ayırt Edici İşaret” için değil, ciroları üzerinden vergiyi hesaplayarak devlet bütçesine ödemek zorundadırlar.
Peki, bu faaliyetle uğraşan gerçek kişiler kendi adlarına ödedikleri Zorunlu Devlet Sosyal Sigorta (ZDSS) ve Zorunlu Sağlık Sigortası (ZSS) primlerini hangi esaslara göre hesaplayıp ödemelidirler? Bu soruya uzman Elvin Zaidov açıklık getiriyor.
Konuyu netleştirmek için 2 hususa dikkat etmek gerekir.
Birinci husus: Yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan gerçek kişi, yanında ücretli işçi çalıştırmadan faaliyeti yürütüyorsa, bu durumda ZDSS ve ZSS primleri şu şekilde hesaplanacaktır:
1. ZDSS priminin hesaplanması
“Sosyal Sigorta Hakkında” Kanunun 14.5.7 maddesine göre, bireysel olarak (ücretli işçi çalıştırmadan) kara yolu taşımacılığı faaliyeti için – 1 Ocak 2026’ya kadar asgari aylık ücretin %6’sı oranında hesaplanır. Kanunun 14.5.1-2 maddelerine göre, aylık sosyal sigorta priminin tutarı 1 Ocak 2026’ya kadar aşağıdaki katsayılar uygulanarak belirlenir:
Bakü şehrinde (köy ve kasabalar dahil) – 2
Abşeron ilçesinde, Sumgayıt ve Gence şehirlerinde – 1,5
Diğer şehir ve ilçelerde – 1
2. ZSS priminin hesaplanması
“Zorunlu Sağlık Sigortası Hakkında” Kanunun 15-10.1.3 maddesine göre, bireysel girişimciler için zorunlu sağlık sigortası priminin tutarı asgari aylık ücretin %4’ü oranında hesaplanır.
Örnek 1: Mükellef Elmir Azizov (isim temsili) Gence şehrinde ücretli işçi çalıştırmadan yük taşımacılığı faaliyetiyle uğraşmaktadır. 2025 yılının ikinci çeyreğinde tam faaliyeti olmuştur. Elmir Azizov ikinci çeyrek için aşağıdaki tutarlarda ZDSS ve ZSS primi ödeyecektir (Azerbaycan’da asgari aylık ücretin 400 manat olduğunu dikkate alalım):
Aylık ZDSS primi: (400 × %6) × 1,5 = 36 manat
3 aylık ZDSS primi: 3 × 36 = 108 manat
Aylık ZSS primi: 400 × %4 = 16 manat
3 aylık ZSS primi: 3 × 16 = 48 manat
İkinci husus: Yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan gerçek kişi, ücretli işçi çalıştırarak faaliyeti yürütüyorsa, bu durumda ZDSS ve ZSS primleri şu şekilde hesaplanacaktır:
1. ZDSS priminin hesaplanması
“Sosyal Sigorta Hakkında” Kanunun 14.5.1 maddesine göre, girişimcilik faaliyeti için – 1 Ocak 2026’ya kadar asgari aylık ücretin %25’i oranında zorunlu devlet sosyal sigorta primi hesaplanır. Aynı maddeye göre, aylık sosyal sigorta priminin tutarı aşağıdaki oranlar uygulanarak belirlenir:
Bakü şehrinde %100
Sumgayıt ve Gence şehirlerinde %90
Diğer şehirlerde %80
İlçe merkezlerinde ve kasabalarda %60
Köylerde %50
2. ZSS priminin hesaplanması
“Zorunlu Sağlık Sigortası Hakkında” Kanunun 15-10.1.3 maddesine göre, sigortalı sıfatıyla faaliyet gösteren gerçek kişiler için ZSS primi asgari aylık ücretin %4’ü oranında belirlenmiştir.
Örnek 2: Lankaran şehrinde yük taşımacılığı faaliyeti ile uğraşan mükellef Şahin Halefov’un (isim temsili) 3 ücretli işçisi vardır. 2025 yılının ikinci çeyreğinde tam faaliyet göstermiştir. Şahin Halefov ikinci çeyrek için aşağıdaki tutarlarda ZDSS ve ZSS primi ödeyecektir (asgari aylık ücret 400 manat):
Aylık ZDSS primi: (400 × %25) × %80 = 80 manat
3 aylık ZDSS primi: 3 × 80 = 240 manat
Aylık ZSS primi: 400 × %4 = 16 manat
3 aylık ZSS primi: 3 × 16 = 48 manat