tr
İş sözleşmesinin yapılması ve ona değişikliklerin eklenmesi usulü
İş sözleşmesinin yapılması ve ona değişikliklerin eklenmesi usulü
İş Kanununda yapılan son değişikliklere kadar, iş sözleşmesinde değişiklik yapıldığında işçiye ek bir belge imzalatılıyordu. Doğrudur, 12 Mayıs 2023 tarihinden itibaren uygulanan EMAS alt sisteminde iş sözleşmesindeki değişiklikler yeni bir iş sözleşmesinin düzenlenmesi yoluyla gerçekleştirilse de, işverenler yalnız bazı durumlarda bu elektronik iş sözleşmesini işçiye imzalatıyorlardı. Son değişiklik sonucunda İş Kanununun 46. maddesinin 6. fıkrasına şu içerikte bir ek yapılmıştır: “Elektronik belge şeklinde yapılan iş sözleşmelerinde değişiklik yapıldığında, ilk iş sözleşmesi yeniden düzenlenerek onaylanır.”
Konuyu uzman Anar Bayramov değerlendiriyor.
Ekten de görüldüğü üzere, işveren ile işçi arasında yapılan iş sözleşmesinde değişiklik olduğunda artık sözleşmeye ek yapılmayacak, ilk iş sözleşmesi üzerinden yeni bir iş sözleşmesi düzenlenecektir.
Örnek 1: İşveren, 10 Ocak 2024 tarihinde iş sözleşmesi imzalanan bir işçinin çalışma düzenini değiştiriyor. İşveren ve işçi arasında imzalanan sözleşmeye göre, işçi 1 Eylül 2024 tarihinden itibaren beş günlük çalışma düzeninden altı günlük düzene geçirilecektir. Bu durumda işveren ile işçi arasında ek belge değil, 10 Ocak 2024’te yapılan iş sözleşmesi esas alınarak elektronik ortamda yeni bir iş sözleşmesi imzalanacaktır. Tarafların anlaşmasına göre, işçinin ücreti 1 Ekim 2024 tarihinden itibaren artırılacaktır. Böylece yeni elektronik iş sözleşmesi hazırlanırken hem 10 Ocak hem de 1 Eylül 2024 tarihli koşullar dikkate alınacak ve yeni sözleşme elektronik belge şeklinde hukuki geçerlilik kazanacaktır. İşveren, EMAS alt sisteminde iş sözleşmesinde değişiklik yaptığında mutlaka yeni bir iş sözleşmesi elektronik ortamda düzenlenmelidir.
Örnek 2: İşveren, 10 Temmuz 2024 tarihli iş sözleşmesinde işçinin ücretiyle ilgili değişiklik yapmıştır. İş Kanununda son değişikliklerin yürürlüğe girdiği 12 Ağustos 2024 tarihinden itibaren sözleşmede herhangi bir değişiklik yapılmadığından, EMAS alt sisteminde işçiyle ilgili bilgiler “Çevrim içi sözleşme” bölümünde değil, “İş sözleşmesi bildirimi” bölümünde yer almaktadır. İşveren iş sözleşmesinde değişiklik yaptığında yeni sözleşme elektronik ortamda düzenlenecek ve bu durumda işçinin sözleşmeye ilişkin bilgileri de “İş sözleşmesi bildirimi” bölümünden “Çevrim içi sözleşme” bölümüne aktarılacaktır.
Peki, toplu şekilde yapılan iş sözleşmesi neden kaldırıldı?
Son değişikliklere kadar İş Kanununun 46. maddesinin 2. ve 3. fıkraları, iş sözleşmesinin toplu olarak yapılmasının esaslarını belirliyordu. Buna göre, değişiklikten önce belirli işlerin veya hizmetlerin (inşaat-tamir, yükleme-boşaltma, ev hizmetleri, ticaret, tarım, hayvancılık işleri) iki veya daha fazla işçi grubu tarafından toplu şekilde yapılması mümkün olup, iş sözleşmesinin yapılması için grubun (ekip veya işçi grubu) her bir üyesinin yazılı onayı gerekiyordu. Bu durumda işçiler, işverenle toplu iş sözleşmesi imzalamak üzere bir temsilci atıyorlardı.
Yeni değişikliklere göre iş sözleşmesi elektronik ortamda imzalandığı için toplu iş sözleşmesinin yapılması şartları uygun düşmemektedir. Çünkü EMAS alt sisteminde yapılan iş sözleşmesi her işçi tarafından kendi güvenli elektronik imzasıyla onaylanmalıdır. Oysa toplu iş sözleşmesinde her işçiyle ayrı ayrı değil, onların yetkilendirdiği bir temsilci aracılığıyla işveren ile sözleşme imzalanıyordu. İş Kanununda elektronik iş sözleşmeleriyle ilgili yapılan son değişiklikler, toplu şekilde iş sözleşmesi yapılmasını imkânsız hale getirmiştir. Bu nedenle İş Kanununun 46. maddesinde toplu iş sözleşmesine ilişkin 2. ve 3. fıkralar yürürlükten kaldırılmıştır.
Son olarak belirtelim ki, toplu şekilde yapılan iş sözleşmesi ile toplu iş sözleşmesi farklı kavramlardır. Bu nedenle meslektaşlarımız, kaldırılan toplu şekilde yapılan iş sözleşmesini toplu iş sözleşmesiyle karıştırmamalıdırlar.
İş Kanununda yapılan son değişikliklere kadar, iş sözleşmesinde değişiklik yapıldığında işçiye ek bir belge imzalatılıyordu. Doğrudur, 12 Mayıs 2023 tarihinden itibaren uygulanan EMAS alt sisteminde iş sözleşmesindeki değişiklikler yeni bir iş sözleşmesinin düzenlenmesi yoluyla gerçekleştirilse de, işverenler yalnız bazı durumlarda bu elektronik iş sözleşmesini işçiye imzalatıyorlardı. Son değişiklik sonucunda İş Kanununun 46. maddesinin 6. fıkrasına şu içerikte bir ek yapılmıştır: “Elektronik belge şeklinde yapılan iş sözleşmelerinde değişiklik yapıldığında, ilk iş sözleşmesi yeniden düzenlenerek onaylanır.”
Konuyu uzman Anar Bayramov değerlendiriyor.
Ekten de görüldüğü üzere, işveren ile işçi arasında yapılan iş sözleşmesinde değişiklik olduğunda artık sözleşmeye ek yapılmayacak, ilk iş sözleşmesi üzerinden yeni bir iş sözleşmesi düzenlenecektir.
Örnek 1: İşveren, 10 Ocak 2024 tarihinde iş sözleşmesi imzalanan bir işçinin çalışma düzenini değiştiriyor. İşveren ve işçi arasında imzalanan sözleşmeye göre, işçi 1 Eylül 2024 tarihinden itibaren beş günlük çalışma düzeninden altı günlük düzene geçirilecektir. Bu durumda işveren ile işçi arasında ek belge değil, 10 Ocak 2024’te yapılan iş sözleşmesi esas alınarak elektronik ortamda yeni bir iş sözleşmesi imzalanacaktır. Tarafların anlaşmasına göre, işçinin ücreti 1 Ekim 2024 tarihinden itibaren artırılacaktır. Böylece yeni elektronik iş sözleşmesi hazırlanırken hem 10 Ocak hem de 1 Eylül 2024 tarihli koşullar dikkate alınacak ve yeni sözleşme elektronik belge şeklinde hukuki geçerlilik kazanacaktır. İşveren, EMAS alt sisteminde iş sözleşmesinde değişiklik yaptığında mutlaka yeni bir iş sözleşmesi elektronik ortamda düzenlenmelidir.
Örnek 2: İşveren, 10 Temmuz 2024 tarihli iş sözleşmesinde işçinin ücretiyle ilgili değişiklik yapmıştır. İş Kanununda son değişikliklerin yürürlüğe girdiği 12 Ağustos 2024 tarihinden itibaren sözleşmede herhangi bir değişiklik yapılmadığından, EMAS alt sisteminde işçiyle ilgili bilgiler “Çevrim içi sözleşme” bölümünde değil, “İş sözleşmesi bildirimi” bölümünde yer almaktadır. İşveren iş sözleşmesinde değişiklik yaptığında yeni sözleşme elektronik ortamda düzenlenecek ve bu durumda işçinin sözleşmeye ilişkin bilgileri de “İş sözleşmesi bildirimi” bölümünden “Çevrim içi sözleşme” bölümüne aktarılacaktır.
Peki, toplu şekilde yapılan iş sözleşmesi neden kaldırıldı?
Son değişikliklere kadar İş Kanununun 46. maddesinin 2. ve 3. fıkraları, iş sözleşmesinin toplu olarak yapılmasının esaslarını belirliyordu. Buna göre, değişiklikten önce belirli işlerin veya hizmetlerin (inşaat-tamir, yükleme-boşaltma, ev hizmetleri, ticaret, tarım, hayvancılık işleri) iki veya daha fazla işçi grubu tarafından toplu şekilde yapılması mümkün olup, iş sözleşmesinin yapılması için grubun (ekip veya işçi grubu) her bir üyesinin yazılı onayı gerekiyordu. Bu durumda işçiler, işverenle toplu iş sözleşmesi imzalamak üzere bir temsilci atıyorlardı.
Yeni değişikliklere göre iş sözleşmesi elektronik ortamda imzalandığı için toplu iş sözleşmesinin yapılması şartları uygun düşmemektedir. Çünkü EMAS alt sisteminde yapılan iş sözleşmesi her işçi tarafından kendi güvenli elektronik imzasıyla onaylanmalıdır. Oysa toplu iş sözleşmesinde her işçiyle ayrı ayrı değil, onların yetkilendirdiği bir temsilci aracılığıyla işveren ile sözleşme imzalanıyordu. İş Kanununda elektronik iş sözleşmeleriyle ilgili yapılan son değişiklikler, toplu şekilde iş sözleşmesi yapılmasını imkânsız hale getirmiştir. Bu nedenle İş Kanununun 46. maddesinde toplu iş sözleşmesine ilişkin 2. ve 3. fıkralar yürürlükten kaldırılmıştır.
Son olarak belirtelim ki, toplu şekilde yapılan iş sözleşmesi ile toplu iş sözleşmesi farklı kavramlardır. Bu nedenle meslektaşlarımız, kaldırılan toplu şekilde yapılan iş sözleşmesini toplu iş sözleşmesiyle karıştırmamalıdırlar.