tr
Hangi durumda KDV amaçları için kayıt zorunlu olacaktır?
Hangi durumda KDV amaçları için kayıt zorunlu olacaktır?
Son zamanlarda tartışılan konulardan biri de 2026 yılından itibaren Vergi Kanunu’nda nəzərdə tutulmuş ek ve değişikliklerdir. Yeni yasa tasarısına göre, KDV kayıt amacıyla vergiye tabi işlemlerin hacmi için belirlenen limit 200.000 manatdan 400.000 manata yükseltilecektir.
Bu məsələye birmənalı biçimde yanaşılmaması gerektiğini tavsiye eden uzman Anar Bayramov, yeniliğin önemli noktalarını açıkladı.
Vergi Kanunu’nun 155.1-ci maddəsinə göre, ticari faaliyet gösteren ve ardışık 12 aylık dönemin herhangi bir ayında vergiye tabi işlemlerinin hacmi 200.000 manatı aşan kişilerin KDV mükellefi olarak faaliyet göstermesi zorunludur. Öngörülen değişikliğe göre, Vergi Kanunu’nun 155.1-ci maddəsində yer alan vergiye tabi işlemlerin hacmi hesaplanırken, mükellefin perakende ticaret və vergi kaydında olmayan kişilere sunulan hizmetler karşılığında POS-terminal üzerinden nakitsiz şekilde elde etdiyi dövriye 0,5 katsayısı tətbiq edilerek nəzərə alınacaktır.
Örneğin, elektrik ürünlerinin perakende satışı ilə məşğul olan bir vergi mükellefinin son 12 aylık vergiye tabi işlem hacmi 250.000 manat olsun. Ancak bu dövriyenin 180.000 manatlık kısmı POS-terminal, 70.000 manatlık kısmı ise nakit satışla oluşmuşdur. Mevcut mevzuata göre mükellef, sonraki ayın 1’inden itibaren KDV mükellefiyeti için başvuru yapmalıdır. Ancak önerilen değişiklik yürürlüğe girerse, POS-terminal üzerinden oluşan 180.000 manatlıq dövriye 90.000 manat olaraq qəbul ediləcək:
180.000 × 0,5 = 90.000 manat.
Sonuç olaraq vergi mükellefinin dövriyesi 160.000 manat olaraq nəzərə alınacaq. Böylece toplam dövriye 250.000 manat olsa belə, mükellef KDV mükellefi olmadan faaliyet göstermeye devam edə biləcək.
Kamuoyunda tartışılan 400.000 manatlık limit ancaq perakende satış və ya halka sunulan hizmetlərin tamamının POS-terminal üzerinden yapılması halinde mümkündür. O zaman 400.000 manat dövriye 0,5 katsayısı ilə 200.000 manat olaraq hesaba alınacaq və bu halda limitin 400.000 manata yüksəldilməsi doğrulanmış olur. Aksi halde, eğer mükellefin perakende satıştan elde ettiği dövriye 300.000 manat ise, bunun 180.000 manatı POS-terminal, 120.000 manatı nakit satıştan oluşmuşsa, KDV kaydı üçün nəzərə alınacaq dövriye 90.000 manat (180.000 × 0,5) + 120.000 manat = 210.000 manat olacaq. Bu durumda mükellef növbəti ayın 1’inden itibaren zorunlu şekilde KDV kaydına alınacaktır.
Görüldüğü üzere, KDV kaydı üçün tələb olunan 200.000 manat limitlə bağlı hər hansı bir artış veya değişiklik yoxdur. Bu limit olduğu gibi gələn il də davam edəcək. Dikkat edilməlidir ki, bu düzenleme yalnız POS-terminal üzerinden gerçekleşən dövriyelere uygulanacaktır. Nakit satışlar üçün tətbiq edilməyəcək. Ayrıca, bu dəyişiklik yalnız perakende ticaret və halka sunulan hizmetlərdən oluşan dövriyelere şamil olunacaq.
Peki, gelecek yıldan itibaren Vergi Kanunu’nda nəzərdə tutulan ek və değişikliklere əsasən KDV kaydı limiti üçün əsas olan POS-terminal üzerinden yapılan dövriyenin 2025 yılına aid olan kısmı nəzərə alınacak mı?
Diyelim ki, perakende ticaretlə uğraşan sadələşdirilmiş vergi mükellefinin 2026 yılının Temmuz ayında son 12 aylık vergiye tabi dövriyesi 230.000 manat olsun. Bu satışın 160.000 manatlık kısmı POS-terminal üzerinden, 70.000 manatlık kısmı ise nakit ödeme ilə həyata keçirilmişdir.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, 01.01.2026 tarihinden itibaren Vergi Kanunu’na nəzərdə tutulan ek və değişikliklere göre, POS-terminal üzerinden elde edilen dövriye 0,5 katsayısı ilə hesaba alınacaq. Yani 160.000 manat POS-terminal dövriyesi 0,5 katsayısı ilə 80.000 manat olarak, 70.000 manat nakit dövriye də nəzərə alındığında toplam dövriye 150.000 manat olaraq qəbul ediləcək. Böylece son 12 aylık dövriye 230.000 manat olsa bile, gözlənilən değişiklik əsasında vergi mükellefi bu dövriyenin 150.000 manat olaraq nəzərə alınması səbəbilə KDV kaydına məcburi daxil edilməyəcəyini düşünə bilər. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. POS-terminal üzerinden gerçekleşən 160.000 manatlık dövriyenin 120.000 manatı 2025 yılında, 40.000 manatı ise 2026 yılında oluşmuştur. Buna görə də yalnız 2026 yılında POS-terminal vasitəsilə oluşan dövriye 0,5 katsayısı ilə nəzərə alınacaq, 2025-ci ildə POS-terminal vasitəsilə formalaşan dövriye isə tam məbləğ ilə hesaba alınacaq. Sonuç olaraq, vergi mükellefinin KDV kaydı məqsədləri üçün nəzərə alınacak dövriyesi: 70.000 manat nakit satış, 120.000 manat 2025 yılında POS-terminal üzerinden oluşan satış dövriyesi, 20.000 manat ise 2026 yılında POS-terminal üzerinden oluşan 40.000 manatın 0,5 katsayısı ilə nəzərə alınması olmaqla toplam 210.000 manat olacaq. Bu vergiye tabi dövriye əsas alınaraq, vergi mükellefi 2026 yılının Ağustos ayından etibarən məcburi şəkildə KDV kaydı üçün başvuru yaparaq qeydiyyata daxil olmalıdır.
Son zamanlarda tartışılan konulardan biri de 2026 yılından itibaren Vergi Kanunu’nda nəzərdə tutulmuş ek ve değişikliklerdir. Yeni yasa tasarısına göre, KDV kayıt amacıyla vergiye tabi işlemlerin hacmi için belirlenen limit 200.000 manatdan 400.000 manata yükseltilecektir.
Bu məsələye birmənalı biçimde yanaşılmaması gerektiğini tavsiye eden uzman Anar Bayramov, yeniliğin önemli noktalarını açıkladı.
Vergi Kanunu’nun 155.1-ci maddəsinə göre, ticari faaliyet gösteren ve ardışık 12 aylık dönemin herhangi bir ayında vergiye tabi işlemlerinin hacmi 200.000 manatı aşan kişilerin KDV mükellefi olarak faaliyet göstermesi zorunludur. Öngörülen değişikliğe göre, Vergi Kanunu’nun 155.1-ci maddəsində yer alan vergiye tabi işlemlerin hacmi hesaplanırken, mükellefin perakende ticaret və vergi kaydında olmayan kişilere sunulan hizmetler karşılığında POS-terminal üzerinden nakitsiz şekilde elde etdiyi dövriye 0,5 katsayısı tətbiq edilerek nəzərə alınacaktır.
Örneğin, elektrik ürünlerinin perakende satışı ilə məşğul olan bir vergi mükellefinin son 12 aylık vergiye tabi işlem hacmi 250.000 manat olsun. Ancak bu dövriyenin 180.000 manatlık kısmı POS-terminal, 70.000 manatlık kısmı ise nakit satışla oluşmuşdur. Mevcut mevzuata göre mükellef, sonraki ayın 1’inden itibaren KDV mükellefiyeti için başvuru yapmalıdır. Ancak önerilen değişiklik yürürlüğe girerse, POS-terminal üzerinden oluşan 180.000 manatlıq dövriye 90.000 manat olaraq qəbul ediləcək:
180.000 × 0,5 = 90.000 manat.
Sonuç olaraq vergi mükellefinin dövriyesi 160.000 manat olaraq nəzərə alınacaq. Böylece toplam dövriye 250.000 manat olsa belə, mükellef KDV mükellefi olmadan faaliyet göstermeye devam edə biləcək.
Kamuoyunda tartışılan 400.000 manatlık limit ancaq perakende satış və ya halka sunulan hizmetlərin tamamının POS-terminal üzerinden yapılması halinde mümkündür. O zaman 400.000 manat dövriye 0,5 katsayısı ilə 200.000 manat olaraq hesaba alınacaq və bu halda limitin 400.000 manata yüksəldilməsi doğrulanmış olur. Aksi halde, eğer mükellefin perakende satıştan elde ettiği dövriye 300.000 manat ise, bunun 180.000 manatı POS-terminal, 120.000 manatı nakit satıştan oluşmuşsa, KDV kaydı üçün nəzərə alınacaq dövriye 90.000 manat (180.000 × 0,5) + 120.000 manat = 210.000 manat olacaq. Bu durumda mükellef növbəti ayın 1’inden itibaren zorunlu şekilde KDV kaydına alınacaktır.
Görüldüğü üzere, KDV kaydı üçün tələb olunan 200.000 manat limitlə bağlı hər hansı bir artış veya değişiklik yoxdur. Bu limit olduğu gibi gələn il də davam edəcək. Dikkat edilməlidir ki, bu düzenleme yalnız POS-terminal üzerinden gerçekleşən dövriyelere uygulanacaktır. Nakit satışlar üçün tətbiq edilməyəcək. Ayrıca, bu dəyişiklik yalnız perakende ticaret və halka sunulan hizmetlərdən oluşan dövriyelere şamil olunacaq.
Peki, gelecek yıldan itibaren Vergi Kanunu’nda nəzərdə tutulan ek və değişikliklere əsasən KDV kaydı limiti üçün əsas olan POS-terminal üzerinden yapılan dövriyenin 2025 yılına aid olan kısmı nəzərə alınacak mı?
Diyelim ki, perakende ticaretlə uğraşan sadələşdirilmiş vergi mükellefinin 2026 yılının Temmuz ayında son 12 aylık vergiye tabi dövriyesi 230.000 manat olsun. Bu satışın 160.000 manatlık kısmı POS-terminal üzerinden, 70.000 manatlık kısmı ise nakit ödeme ilə həyata keçirilmişdir.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, 01.01.2026 tarihinden itibaren Vergi Kanunu’na nəzərdə tutulan ek və değişikliklere göre, POS-terminal üzerinden elde edilen dövriye 0,5 katsayısı ilə hesaba alınacaq. Yani 160.000 manat POS-terminal dövriyesi 0,5 katsayısı ilə 80.000 manat olarak, 70.000 manat nakit dövriye də nəzərə alındığında toplam dövriye 150.000 manat olaraq qəbul ediləcək. Böylece son 12 aylık dövriye 230.000 manat olsa bile, gözlənilən değişiklik əsasında vergi mükellefi bu dövriyenin 150.000 manat olaraq nəzərə alınması səbəbilə KDV kaydına məcburi daxil edilməyəcəyini düşünə bilər. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır. POS-terminal üzerinden gerçekleşən 160.000 manatlık dövriyenin 120.000 manatı 2025 yılında, 40.000 manatı ise 2026 yılında oluşmuştur. Buna görə də yalnız 2026 yılında POS-terminal vasitəsilə oluşan dövriye 0,5 katsayısı ilə nəzərə alınacaq, 2025-ci ildə POS-terminal vasitəsilə formalaşan dövriye isə tam məbləğ ilə hesaba alınacaq. Sonuç olaraq, vergi mükellefinin KDV kaydı məqsədləri üçün nəzərə alınacak dövriyesi: 70.000 manat nakit satış, 120.000 manat 2025 yılında POS-terminal üzerinden oluşan satış dövriyesi, 20.000 manat ise 2026 yılında POS-terminal üzerinden oluşan 40.000 manatın 0,5 katsayısı ilə nəzərə alınması olmaqla toplam 210.000 manat olacaq. Bu vergiye tabi dövriye əsas alınaraq, vergi mükellefi 2026 yılının Ağustos ayından etibarən məcburi şəkildə KDV kaydı üçün başvuru yaparaq qeydiyyata daxil olmalıdır.