tr
İşletme sahibi değiştiğinde çalışanlara yardımların ödenme düzeni
İşletme sahibi değiştiğinde çalışanlara yardımların ödenme düzeni
İş Kanunu'nun 3. maddesine göre, işletme – mülkiyetçinin organizasyonel-hukuki forması, adı ve faaliyet türüne bakılmaksızın Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatına uygun olarak oluşturulmuş tüzel kişilik, onun ve yabancı tüzel kişinin şubesi ve temsilciliğidir. İşveren – tamamen faaliyette bulunan ve işçilerle iş sözleşmesi (kontrat) yapma, sözleşmeyi feshetme ya da şartlarını değiştirme yetkisine sahip olan mülkiyetçidir. Peki, işletme sahibinin değiştiği durumlarda işçilerin hangi garantileri vardır? Bu soruya uzman Kemale Yusifova açıklık getirmektedir.
İş Kanunu'nun 32. maddesine göre, işletmenin sahibi değiştiği veya işletme feshedildiği durumlar hariç, işletmede organizasyonel-structural değişiklikler yapılması, işverenle iş sözleşmesinin feshedilmesi, ayrıca sendika faaliyetinin sona erdirilmesi veya durdurulması, toplu sözleşmenin yasal gücünü kaybetmesine neden olmaz. İşletmenin mülkiyetçisi değiştiğinde, toplu sözleşme üç ay süreyle geçerliliğini korur. Bu süre zarfında taraflar yeni bir toplu sözleşme yapmak veya eski sözleşmeyi geçerli tutmak için görüşmelere başlamalıdır.
İş Kanunu'nun 63. maddesine göre, işletme sahibinin değişmesi durumunda, mülkiyetçi tarafından işletmenin işvereni (yönetici), onun yardımcıları, baş muhasebeci ve doğrudan yönetim fonksiyonlarını yerine getiren diğer bölümlerinin yöneticileri dışında kalan tüm işçilerle yapılan iş sözleşmeleri ve şartları, yeni mülkiyetçi tarafından geçerli tutulur.
Yeni mülkiyetçi tarafından işletmenin işvereni (yönetici), yardımcıları, baş muhasebeci ve doğrudan yönetim fonksiyonlarını yerine getiren diğer bölümlerinin yöneticilerinin iş sözleşmelerine, mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle İş Kanunu'nun 68. maddesinin "ç" bendi gereği fesih yapılabilir veya Kanun'un 56. maddesinde belirtilen kurallara göre şartları değiştirilebilir.
İş Kanunu'nun 68. maddesinin 2. fıkrasının "ç" bendine göre iş sözleşmesi feshedildiğinde işveren, işçiye Kanun'un 77. maddesine göre, ortalama aylık maaşının en az 3 katı kadar tazminat ödemelidir. Ortalama aylık maaş hesaplanırken, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 15 Temmuz 2000 tarihli, 126 sayılı kararına dayalı hesaplamalar yapılır.
İşçinin ortalama maaşı, ödeme yapılmadan önceki iki takvim ayında kazandığı maaşların toplamı, o aylardaki iş günü sayısına bölünerek bir günlük maaş bulunur ve bu miktar, maaşın ödendiği iş günü sayısına çarpılarak belirlenir.
Mülkiyetçinin değişmesi sırasında iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ödenen tazminat, gelir vergisinden ve zorunlu devlet sosyal sigorta priminden muaftır. Vergi Kanunu'nun 102.1.4. maddesine göre, geçici işgücü kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar dışında, devlet yardımları, karşılıksız devlet transferleri, devlet emekli maaşları, devlet bursları, tüzel kişinin, şubesinin veya temsilciliğinin faaliyetinin feshedilmesi ve çalışan sayısının ve kadroların azaltılması nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçilere, ayrıca işçinin ölümünden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ödenecek ödemeler, İş Kanunu'na uygun olarak yapılacak tazminatlar, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti yasaları ve ilgili yürütme organlarının kararları doğrultusunda devlet bütçesi kaynaklarından yapılacak bireysel tek seferlik ödemeler ve maddi yardımlar gelir vergisinden muaftır.
"Sosyal Sigorta Hakkında" Kanunu'nun 15. maddesinde ise, işletmenin feshedilmesi, işçi sayısının azaltılması, kadroların daraltılması veya işçinin ölümünden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde bir defaya mahsus ödenen miktarların, zorunlu devlet sosyal sigorta primi hesaplanmayan gelirler arasında yer aldığı belirtilmektedir.
Örnek: Mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle baş muhasebeci (maaşı 2.000 manat) işten çıkarılmaktadır. İşten çıkmadan önceki iki ayda maaş her ay 2.000 manat olmuştur. Bu durumda tazminat şu şekilde hesaplanacaktır:
(2.000 + 2.000) / 2 = 2.000 manat; 2.000 x 3 = 6.000 manat.
Buna göre, işçiye ödenecek tazminat miktarı 6.000 manat olacaktır.
Mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle, yeni mülkiyetçi veya işveren tarafından iş faaliyetinden ve hakkından kötüye kullanım yaparak işçilerin profesyonellik seviyelerini, iş fonksiyonlarını yerine getirme yeteneklerini, mülkiyetçinin ticari faaliyetini engelleyebilecek yeterlilik eksikliklerini ortaya koymadan, iş sözleşmelerinin toplu şekilde feshedilmesi kabul edilemez.
"İş sözleşmelerinin toplu şekilde feshedilmesi" derken, ilgili işletmeye mülkiyet hakkı tanındığı tarihten itibaren üç ay içinde, aynı zamanda veya ayrı ayrı zamanlarda işçilerin toplam sayısının:
100 ile 500 kişi arasında olması durumunda – bunların %50’sinden fazlası; 500 ile 1.000 kişi arasında olması durumunda – bunların %40’ından fazlası; 1.000 kişiden fazla olması durumunda – bunların %30’undan fazlası,
yeni mülkiyetçi veya onun atadığı işveren tarafından İş Kanunu'nun 70, 73 ve 75. maddelerinde belirtilen gerekçelerle iş sözleşmelerinin feshedilmesi gerektiği anlaşılmalıdır.
İş Kanunu'nun 3. maddesine göre, işletme – mülkiyetçinin organizasyonel-hukuki forması, adı ve faaliyet türüne bakılmaksızın Azerbaycan Cumhuriyeti mevzuatına uygun olarak oluşturulmuş tüzel kişilik, onun ve yabancı tüzel kişinin şubesi ve temsilciliğidir. İşveren – tamamen faaliyette bulunan ve işçilerle iş sözleşmesi (kontrat) yapma, sözleşmeyi feshetme ya da şartlarını değiştirme yetkisine sahip olan mülkiyetçidir. Peki, işletme sahibinin değiştiği durumlarda işçilerin hangi garantileri vardır? Bu soruya uzman Kemale Yusifova açıklık getirmektedir.
İş Kanunu'nun 32. maddesine göre, işletmenin sahibi değiştiği veya işletme feshedildiği durumlar hariç, işletmede organizasyonel-structural değişiklikler yapılması, işverenle iş sözleşmesinin feshedilmesi, ayrıca sendika faaliyetinin sona erdirilmesi veya durdurulması, toplu sözleşmenin yasal gücünü kaybetmesine neden olmaz. İşletmenin mülkiyetçisi değiştiğinde, toplu sözleşme üç ay süreyle geçerliliğini korur. Bu süre zarfında taraflar yeni bir toplu sözleşme yapmak veya eski sözleşmeyi geçerli tutmak için görüşmelere başlamalıdır.
İş Kanunu'nun 63. maddesine göre, işletme sahibinin değişmesi durumunda, mülkiyetçi tarafından işletmenin işvereni (yönetici), onun yardımcıları, baş muhasebeci ve doğrudan yönetim fonksiyonlarını yerine getiren diğer bölümlerinin yöneticileri dışında kalan tüm işçilerle yapılan iş sözleşmeleri ve şartları, yeni mülkiyetçi tarafından geçerli tutulur.
Yeni mülkiyetçi tarafından işletmenin işvereni (yönetici), yardımcıları, baş muhasebeci ve doğrudan yönetim fonksiyonlarını yerine getiren diğer bölümlerinin yöneticilerinin iş sözleşmelerine, mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle İş Kanunu'nun 68. maddesinin "ç" bendi gereği fesih yapılabilir veya Kanun'un 56. maddesinde belirtilen kurallara göre şartları değiştirilebilir.
İş Kanunu'nun 68. maddesinin 2. fıkrasının "ç" bendine göre iş sözleşmesi feshedildiğinde işveren, işçiye Kanun'un 77. maddesine göre, ortalama aylık maaşının en az 3 katı kadar tazminat ödemelidir. Ortalama aylık maaş hesaplanırken, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 15 Temmuz 2000 tarihli, 126 sayılı kararına dayalı hesaplamalar yapılır.
İşçinin ortalama maaşı, ödeme yapılmadan önceki iki takvim ayında kazandığı maaşların toplamı, o aylardaki iş günü sayısına bölünerek bir günlük maaş bulunur ve bu miktar, maaşın ödendiği iş günü sayısına çarpılarak belirlenir.
Mülkiyetçinin değişmesi sırasında iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ödenen tazminat, gelir vergisinden ve zorunlu devlet sosyal sigorta priminden muaftır. Vergi Kanunu'nun 102.1.4. maddesine göre, geçici işgücü kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar dışında, devlet yardımları, karşılıksız devlet transferleri, devlet emekli maaşları, devlet bursları, tüzel kişinin, şubesinin veya temsilciliğinin faaliyetinin feshedilmesi ve çalışan sayısının ve kadroların azaltılması nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçilere, ayrıca işçinin ölümünden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde ödenecek ödemeler, İş Kanunu'na uygun olarak yapılacak tazminatlar, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyeti yasaları ve ilgili yürütme organlarının kararları doğrultusunda devlet bütçesi kaynaklarından yapılacak bireysel tek seferlik ödemeler ve maddi yardımlar gelir vergisinden muaftır.
"Sosyal Sigorta Hakkında" Kanunu'nun 15. maddesinde ise, işletmenin feshedilmesi, işçi sayısının azaltılması, kadroların daraltılması veya işçinin ölümünden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde bir defaya mahsus ödenen miktarların, zorunlu devlet sosyal sigorta primi hesaplanmayan gelirler arasında yer aldığı belirtilmektedir.
Örnek: Mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle baş muhasebeci (maaşı 2.000 manat) işten çıkarılmaktadır. İşten çıkmadan önceki iki ayda maaş her ay 2.000 manat olmuştur. Bu durumda tazminat şu şekilde hesaplanacaktır:
(2.000 + 2.000) / 2 = 2.000 manat; 2.000 x 3 = 6.000 manat.
Buna göre, işçiye ödenecek tazminat miktarı 6.000 manat olacaktır.
Mülkiyetçinin değişmesi nedeniyle, yeni mülkiyetçi veya işveren tarafından iş faaliyetinden ve hakkından kötüye kullanım yaparak işçilerin profesyonellik seviyelerini, iş fonksiyonlarını yerine getirme yeteneklerini, mülkiyetçinin ticari faaliyetini engelleyebilecek yeterlilik eksikliklerini ortaya koymadan, iş sözleşmelerinin toplu şekilde feshedilmesi kabul edilemez.
"İş sözleşmelerinin toplu şekilde feshedilmesi" derken, ilgili işletmeye mülkiyet hakkı tanındığı tarihten itibaren üç ay içinde, aynı zamanda veya ayrı ayrı zamanlarda işçilerin toplam sayısının:
100 ile 500 kişi arasında olması durumunda – bunların %50’sinden fazlası; 500 ile 1.000 kişi arasında olması durumunda – bunların %40’ından fazlası; 1.000 kişiden fazla olması durumunda – bunların %30’undan fazlası,
yeni mülkiyetçi veya onun atadığı işveren tarafından İş Kanunu'nun 70, 73 ve 75. maddelerinde belirtilen gerekçelerle iş sözleşmelerinin feshedilmesi gerektiği anlaşılmalıdır.