Bir yıldan az çalışan işçiye izin tazminatı verilir mi? – Kurallar ve tutarlar

Bir yıldan az çalışan işçiye izin tazminatı verilir mi? – Kurallar ve tutarlar



Bazı durumlarda, yeni işe alınan çalışanlar çeşitli nedenlerle kısa sürede işten ayrılmak zorunda kalabiliyor. 1-2 ay gibi kısa bir sürede iş sözleşmesi feshedilen çalışana, mutlaka son hesap (nihai ödeme) yapılmalıdır. Peki, yeni işyerinde 6 ayını veya 1 yılını doldurmayan çalışan işten ayrılırsa, kendisine hangi ödemeler yapılacak? Bu durumda çalışana kullanmadığı izinler için tazminat hesaplanır mı?

Soruları uzman Kamala Yusifova yanıtlıyor.

İş Kanunu’nun 9. maddesinin “x” bendine göre, işçinin iş sözleşmesinden doğan temel haklarından biri, her yıl asgari süreden az olmamak üzere ücretli yıllık izinden ve ilgili durumlarda ek, sosyal, ücretsiz, eğitim izinlerinden yararlanma hakkıdır.

Çalışanın işyerinde ne kadar süre çalıştığına bakılmaksızın, işe başladığı günden itibaren her iş yılı için izin hakkı oluşur. İş Kanunu’nun 114. maddesine göre, yıllık ana izin 21 veya 30 gün olarak belirlenmiştir. Kanunun 83. maddesinin 4. fıkrasında, iş sözleşmesi feshedilen çalışana kullanılmamış yıllık izin karşılığı para, ödenmesi gereken maaş ve diğer alacakların son iş günü ödenmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Kanunun 144. maddesinin 1. fıkrasında, iş sözleşmesinin hangi sebeple feshedildiğine bakılmaksızın çalışana, işten ayrıldığı güne kadar kullanmadığı tüm yıllık izinleri için herhangi bir şart veya kısıtlama olmadan para karşılığı ödenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Yukarıda belirtildiği gibi, ana yıllık izin 21 veya 30 gündür. Dolayısıyla, son hesapta çalışana 21 ya da 30 gün üzerinden ana izin tazminatı hesaplanır. Çünkü İş Kanunu’nun 144. maddesinin 3. fıkrasına göre, ek izinler için para karşılığı (tazminat) ödenmez. Çalışanın çalıştığı aylara göre orantılı izin günleri hesaplanır.

Örnek 1: Çalışan, işletmede uzman olarak görev yapmaktadır ve aylık maaşı 2.000 manat’tır. Ana izin hakkı 30 gün, ayrıca kıdeme bağlı 4 gün ve çocuk için 2 gün ek izin hakkı vardır. Çalışan işten ayrıldığında hesaplama 30 gün üzerinden yapılır. Varsayalım ki, uzman iş yılını tamamlamadan işe başladıktan 2 ay sonra işten ayrılmıştır. Bu durumda izin tazminatı şu şekilde hesaplanır:

30 ÷ 12 = 2,5 gün
2,5 × 2 = 5 gün

Tazminatın hesaplanması, İş Kanunu’nun 140. maddesinde öngörülen izin dönemi için ortalama ücretin hesaplanma kuralına göre yapılır. İzin dönemi için ödenecek ortalama ücret, hangi iş yılı için verildiğine bakılmaksızın, izinden önceki 12 takvim ayının ortalama maaşına göre belirlenir. 12 aydan daha az çalışan ve izne çıkan işçinin ortalama aylık ücreti, fiilen çalıştığı tam aylar üzerinden hesaplanır.

Ortalama günlük ücreti bulmak için, izinden önceki 12 ayın maaş toplamı 12’ye bölünerek ortalama aylık ücret bulunur. Bu tutar 30,4’e (yılın ortalama takvim günleri) bölünerek bir günlük ücret belirlenir. Bu tutar, hesaplanan izin gün sayısı ile çarpılır.

(2.000 + 2.000) ÷ 2 = 2.000 manat
2.000 ÷ 30,4 = 65,79 manat
65,79 × 5 = 328,95 manat

Buna göre, 2 ay çalıştıktan sonra işten ayrılan çalışana kalan ana izin karşılığında 328,95 manat tazminat ödenecektir.

İş sözleşmesi feshedilen çalışana son hesap (kullanılmamış yıllık izin karşılığı, ödenmemiş maaş ve diğer alacaklar) son iş gününde ödenmelidir. Örneğin, çalışanın son iş günü 2 Eylül 2025 ise, bu tarihe kadar olan 2 günlük maaşı da hesaplanıp ödenmelidir.

Öncelikle 1 günlük ücreti bulalım. 2025 yılı iş takvimine göre Eylül ayında 5 günlük iş haftasında 22 iş günü vardır. Buna göre günlük ücret:

2.000 ÷ 22 = 90,90 manat
90,90 × 2 = 181,8 manat (2 gün için maaş).

Varsayalım ki, işveren çalışana Eylül ayı için 50 manat prim ödemiştir. Bu durumda çalışanın son hesabı şu şekilde olacaktır:

181,8 + 328,95 + 50 = 560,75 manat.