tr
Gönüllü KDV mükellefleri beyannamelerini ne zaman sunmalıdır?
Gönüllü KDV mükellefleri beyannamelerini ne zaman sunmalıdır?
Uygulamada karşılaşılan durumlardan biri, önceden KDV mükellefi olmayan ve sonradan gönüllü olarak KDV mükellefi olarak kaydedilen vergi mükelleflerinin KDV ve kurumlar vergisi beyannamelerini sunma dönemleri ve tarihleri ile ilgilidir.
Altay Cəfərov, örnekler üzerinden bu durumların nasıl netleştirileceğini ve hangi beyannamelerin sunulması gerektiğini açıklıyor.
Örnek 1: “XX” Ltd. Şti. 2024 yılında basitleştirilmiş vergi mükellefi olarak faaliyet göstermiş ve tüm beyannamelerini zamanında vergi dairesine sunmuştur. 2025 yılının Nisan ayında şirket yönetimi, 1 Nisan 2024 tarihinden itibaren KDV mükellefi olarak kaydolma kararı almıştır. Şirket daha sonra KDV mükellefi olarak kayıt için başvuruda bulunmuş ve vergi dairesi şirketi KDV mükellefi olarak kaydetmiştir.
2024’ün birinci çeyreğinde şirketin cirosu 20.000 manat, Nisan–Aralık 2024 arasında 100.000 manat ve 2025’in Ocak–Mart aylarında 30.000 manat olmuştur.
Örnek 2: Birinci örnekle aynı işlemler gerçekleşmiştir, ancak “XX” Ltd. Şti. 2024 yılında basitleştirilmiş vergi mükellefi değil, kurumlar vergisi mükellefi olmuştur. Bu durumda, şirket KDV beyannamelerini nasıl ve hangi dönem için sunmalıdır?
Bunun için ilgili mevzuat maddelerine bakmamız gerekir. Vergi Kanunu’nun 157.3.3 maddesine göre, KDV mükelleflerinin kaydı, mükellefin başvurusunda belirtilen tarihte yürürlüğe girer, ancak bu tarih Kanun’un 85.4 maddesinde belirlenen üç yılı geçemez. Bu maddeden, şirket yönetiminin 01.04.2024 tarihinden itibaren KDV mükellefi olarak kaydolmak için başvuruda bulunduğu ve vergi dairesinin de kayıtta bu tarihi esas alacağı anlaşılmaktadır.
KDV beyannamesi nasıl sunulacak?
Vergi Kanunu’nun 177.5 maddesine göre, kayıt geçmiş tarihli yapılmışsa, mükellef kayıt tarihinden itibaren vergiye tabi işlemler için KDV öder ve ödenen vergiyi mahsup etme hakkına sahiptir. İlgili işlemler, mükellef tarafından verilen ilk beyannamede gösterilmelidir. Bu işlemler beyannamenin sunulduğu ay içerisinde gerçekleşmiş sayılır ve mükellef, bu işlemler için ilgili elektronik faturaları sunma hakkına sahiptir.
Maddenin içeriğinden anlaşılmaktadır ki, şirketin KDV kaydı 01.04.2024 tarihinden itibaren geçerli olsa bile, 01.04.2024–31.03.2025 dönemindeki tüm cirolar 2025 Nisan ayında gerçekleşmiş sayılacaktır. Bu nedenle, her iki örnekte de 130.000 manatlık ciro (100.000 + 30.000) 2025 Nisan ayında KDV beyannamesine yazılacaktır:
130.000 ÷ 1,18 = 110.169,49 manat;
110.169,49 × %18 = 19.830,51 manat.
Böylece beyannamede KDV hariç 110.169,49 manat ve %18 KDV olarak 19.830,51 manat gösterilecektir.
Kurumlar vergisi beyannamesi nasıl sunulacak?
Birinci örnekte, şirket 2024’ün birinci çeyreğinde basitleştirilmiş vergi mükellefi olarak kalacak ve 400 manat vergi ödeyecektir:
20.000 × %2 = 400 manat.
Ayrıca, 2024’ün ikinci, üçüncü ve dördüncü çeyrekleri ile 2025’in birinci çeyreği için de basitleştirilmiş vergi beyannameleri sunulmuş ve ödenmiştir.
01.04.2024 itibarıyla şirket artık kurumlar vergisi mükellefi olduğundan, önceden sunulan basitleştirilmiş beyannameler, yeniden düzeltilmiş beyanname olarak sunulmalıdır. Aksi takdirde işlemler çift vergilendirme olarak değerlendirilir ve Vergi Kanunu’na aykırı olur. Bu nedenle, 2024 için 2.000 manat ve 2025’in birinci çeyreği için 600 manat basitleştirilmiş vergi geri alınacaktır:
100.000 × %2 = 2.000 manat;
30.000 × %2 = 600 manat.
Bu durumda şirket kurumlar vergisi beyannamesini sunacaktır.
Vergi Kanunu’nun 149.4-1 maddesine göre, kurumlar vergisi mükellefi olmayan bir vergi mükellefi geçmiş tarihli KDV kaydı yaptığında, beyannamelerini KDV kaydı bildirimi alındıktan sonra 90 gün içinde vergi dairesine sunmak zorundadır.
İkinci örnekte, şirket başından beri kurumlar vergisi mükellefidir ve 2024 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde ciro olarak 120.000 manat gösterilecektir.
2025 yılında ise, şirket kurumlar vergisi mükellefi olarak beyannamesini sunacaktır. Bu durumda KDV amaçlı ciro 120.000 manat fazla, kurumlar vergisi amacıyla ciro ise 120.000 manat eksik olacaktır, çünkü şirket 2024 beyannamesinde bu tutarı zaten göstermiştir.
Elbette, 2025 kurumlar vergisi beyannamesi sunulduğunda vergi dairesinden KDV ve kurumlar vergisi beyannameleri arasındaki uyumsuzluklarla ilgili yazışmalar gelebilir; basit bir açıklama ile bu uyumsuzluklar giderilecektir.
Birinci örnekte, şirket 2024’te basitleştirilmiş vergi mükellefi olmasına rağmen, KDV mükellefi kayıt tarihi 01.04.2024 olduğundan, Nisan–Aralık 2024 dönemi için kurumlar vergisi beyannamesi sunulmalıdır. Yani 2024 yılı için kurumlar vergisi beyannamesi verilmelidir. Süresi, KDV mükellefi olarak kayıt bildirimi alındıktan sonraki 90 gündür.
Buna göre, “XX” Ltd. Şti., birinci örnekte 2024 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde Nisan–Aralık ayları için 100.000 manat cirosunu gösterecektir. Ayrıca, 2025 yılı kurumlar vergisi beyannamesi sunulduğunda KDV ve kurumlar vergisi beyannameleri arasında uyumsuzluklar olursa, vergi dairesine yapılacak basit bir açıklama ile bu uyumsuzluklar giderilecektir.
Uygulamada karşılaşılan durumlardan biri, önceden KDV mükellefi olmayan ve sonradan gönüllü olarak KDV mükellefi olarak kaydedilen vergi mükelleflerinin KDV ve kurumlar vergisi beyannamelerini sunma dönemleri ve tarihleri ile ilgilidir.
Altay Cəfərov, örnekler üzerinden bu durumların nasıl netleştirileceğini ve hangi beyannamelerin sunulması gerektiğini açıklıyor.
Örnek 1: “XX” Ltd. Şti. 2024 yılında basitleştirilmiş vergi mükellefi olarak faaliyet göstermiş ve tüm beyannamelerini zamanında vergi dairesine sunmuştur. 2025 yılının Nisan ayında şirket yönetimi, 1 Nisan 2024 tarihinden itibaren KDV mükellefi olarak kaydolma kararı almıştır. Şirket daha sonra KDV mükellefi olarak kayıt için başvuruda bulunmuş ve vergi dairesi şirketi KDV mükellefi olarak kaydetmiştir.
2024’ün birinci çeyreğinde şirketin cirosu 20.000 manat, Nisan–Aralık 2024 arasında 100.000 manat ve 2025’in Ocak–Mart aylarında 30.000 manat olmuştur.
Örnek 2: Birinci örnekle aynı işlemler gerçekleşmiştir, ancak “XX” Ltd. Şti. 2024 yılında basitleştirilmiş vergi mükellefi değil, kurumlar vergisi mükellefi olmuştur. Bu durumda, şirket KDV beyannamelerini nasıl ve hangi dönem için sunmalıdır?
Bunun için ilgili mevzuat maddelerine bakmamız gerekir. Vergi Kanunu’nun 157.3.3 maddesine göre, KDV mükelleflerinin kaydı, mükellefin başvurusunda belirtilen tarihte yürürlüğe girer, ancak bu tarih Kanun’un 85.4 maddesinde belirlenen üç yılı geçemez. Bu maddeden, şirket yönetiminin 01.04.2024 tarihinden itibaren KDV mükellefi olarak kaydolmak için başvuruda bulunduğu ve vergi dairesinin de kayıtta bu tarihi esas alacağı anlaşılmaktadır.
KDV beyannamesi nasıl sunulacak?
Vergi Kanunu’nun 177.5 maddesine göre, kayıt geçmiş tarihli yapılmışsa, mükellef kayıt tarihinden itibaren vergiye tabi işlemler için KDV öder ve ödenen vergiyi mahsup etme hakkına sahiptir. İlgili işlemler, mükellef tarafından verilen ilk beyannamede gösterilmelidir. Bu işlemler beyannamenin sunulduğu ay içerisinde gerçekleşmiş sayılır ve mükellef, bu işlemler için ilgili elektronik faturaları sunma hakkına sahiptir.
Maddenin içeriğinden anlaşılmaktadır ki, şirketin KDV kaydı 01.04.2024 tarihinden itibaren geçerli olsa bile, 01.04.2024–31.03.2025 dönemindeki tüm cirolar 2025 Nisan ayında gerçekleşmiş sayılacaktır. Bu nedenle, her iki örnekte de 130.000 manatlık ciro (100.000 + 30.000) 2025 Nisan ayında KDV beyannamesine yazılacaktır:
130.000 ÷ 1,18 = 110.169,49 manat;
110.169,49 × %18 = 19.830,51 manat.
Böylece beyannamede KDV hariç 110.169,49 manat ve %18 KDV olarak 19.830,51 manat gösterilecektir.
Kurumlar vergisi beyannamesi nasıl sunulacak?
Birinci örnekte, şirket 2024’ün birinci çeyreğinde basitleştirilmiş vergi mükellefi olarak kalacak ve 400 manat vergi ödeyecektir:
20.000 × %2 = 400 manat.
Ayrıca, 2024’ün ikinci, üçüncü ve dördüncü çeyrekleri ile 2025’in birinci çeyreği için de basitleştirilmiş vergi beyannameleri sunulmuş ve ödenmiştir.
01.04.2024 itibarıyla şirket artık kurumlar vergisi mükellefi olduğundan, önceden sunulan basitleştirilmiş beyannameler, yeniden düzeltilmiş beyanname olarak sunulmalıdır. Aksi takdirde işlemler çift vergilendirme olarak değerlendirilir ve Vergi Kanunu’na aykırı olur. Bu nedenle, 2024 için 2.000 manat ve 2025’in birinci çeyreği için 600 manat basitleştirilmiş vergi geri alınacaktır:
100.000 × %2 = 2.000 manat;
30.000 × %2 = 600 manat.
Bu durumda şirket kurumlar vergisi beyannamesini sunacaktır.
Vergi Kanunu’nun 149.4-1 maddesine göre, kurumlar vergisi mükellefi olmayan bir vergi mükellefi geçmiş tarihli KDV kaydı yaptığında, beyannamelerini KDV kaydı bildirimi alındıktan sonra 90 gün içinde vergi dairesine sunmak zorundadır.
İkinci örnekte, şirket başından beri kurumlar vergisi mükellefidir ve 2024 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde ciro olarak 120.000 manat gösterilecektir.
2025 yılında ise, şirket kurumlar vergisi mükellefi olarak beyannamesini sunacaktır. Bu durumda KDV amaçlı ciro 120.000 manat fazla, kurumlar vergisi amacıyla ciro ise 120.000 manat eksik olacaktır, çünkü şirket 2024 beyannamesinde bu tutarı zaten göstermiştir.
Elbette, 2025 kurumlar vergisi beyannamesi sunulduğunda vergi dairesinden KDV ve kurumlar vergisi beyannameleri arasındaki uyumsuzluklarla ilgili yazışmalar gelebilir; basit bir açıklama ile bu uyumsuzluklar giderilecektir.
Birinci örnekte, şirket 2024’te basitleştirilmiş vergi mükellefi olmasına rağmen, KDV mükellefi kayıt tarihi 01.04.2024 olduğundan, Nisan–Aralık 2024 dönemi için kurumlar vergisi beyannamesi sunulmalıdır. Yani 2024 yılı için kurumlar vergisi beyannamesi verilmelidir. Süresi, KDV mükellefi olarak kayıt bildirimi alındıktan sonraki 90 gündür.
Buna göre, “XX” Ltd. Şti., birinci örnekte 2024 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde Nisan–Aralık ayları için 100.000 manat cirosunu gösterecektir. Ayrıca, 2025 yılı kurumlar vergisi beyannamesi sunulduğunda KDV ve kurumlar vergisi beyannameleri arasında uyumsuzluklar olursa, vergi dairesine yapılacak basit bir açıklama ile bu uyumsuzluklar giderilecektir.