tr
Asgari ücrete dikkat çekilecek
Asgari ücrete dikkat çekilecek
Azami maaş sınırı belirlenmemiş olsa da asgari tutar belirlendi. İş Kanunu'nun 155. maddesine göre asgari ücret, ekonomik ve sosyal koşullar dikkate alınarak vasıfsız işçi ve hizmet için ödenecek en düşük aylık ücret düzeyini belirleyen toplumsal bir normdur. Söz konusu maddenin üçüncü bölümünde, aylık çalışma süresi normunda çalışmış ve işçilik fonksiyonunu yerine getiren bir çalışanın aylık maaşının, devletin belirlediği asgari maaş tutarından daha düşük olamayacağından bahsedilmektedir.
Asgari ücretin 1 Ocak 2023'ten bu yana 345 manat olarak belirlendiğini de belirtelim. Şimdi çalışma mevzuatına göre asgari ücretle ilgili önemli noktalara bakalım:
Birinci nokta. Asgari ücret yalnızca vasıfsız işçilere verilebilir.
Örneğin işveren tarafından aylık çalışan bir muhasebeciye 345 manat maaş belirlenmesi makul görülmemektedir. Çünkü muhasebeci işsizler ve vasıfsız işçiler listesinde yer almıyor. Devlet İstatistik Komitesi tarafından geliştirilen istihdam sınıflandırmasına göre "vasıfsız işçi" sınıflandırmasının açıklaması şöyle:
"Temelde basit olan ve bazen önemli ölçüde fiziksel güç gerektiren, küçük bir istisna dışında, sınırlı özgürlüğe sahip, el aletlerinin kullanıldığı görevlerin yerine getirilmesi için gerekli bilgi ve deneyimin gerekli olduğu meslekler dahildir. Ana görevler arasında sokaklarda mal satmak, hamal ve bekçi işlevlerini yerine getirmek, ayrıca temizlik yapmak, çamaşır yıkamak, ütü yapmak, madencilik, tarım, balıkçılık, inşaat veya sanat atölyelerinde vasıfsız işler yapmak yer alıyor.
Örnekler arasında satıcılar, güvenlik görevlileri, kuryeler veya kayıt memurları gibi pozisyonlar yer alır.
İkinci nokta.
Her yılın sonunda Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığı bir sonraki yılın üretim takvimini ve çalışma saatlerini onaylar. Örneğin Şubat 2023 için çalışma oranı 160 saat olarak belirlendi. İşverenin "vasıfsız işçi" kategorisine giren işçi ile yaptığı iş sözleşmesine göre, eğer 80 saat çalışıyorsa ve aylık maaşı 200 manat ise bu durum kanuna aykırılık sayılmayacaktır. Çünkü çalışan, çalışma süresi normunu tam olarak yerine getirememiş ve çalışma süresi normuna göre belirlenen ücret, çalışma süresi normundan daha yüksek çıkmıştır. 160 saate karşılık gelen asgari ücret 345 manat, 80 saat ücreti ise 172,50 manat iken, çalışanın aylık maaşı 200 manat oluyor.
[b]Üçüncü nokta. Asgari ücret belirlenirken diğer gelirler dikkate alınmıyor.
Aylık çalışma süresi normunu karşılayan bir çalışanın maaşı 300 manat olmasına rağmen aylık 40 manat ikramiye, 30 manat ikramiye hesaplanıyor. Çalışanın son maaşı 370 manattır. Bu tutar asgari ücretin üzerinde olmasına rağmen bu şekilde bir hesaplama kanunun gereklerine aykırıdır. Çünkü İş Kanunu'nun 155'inci maddesinin 5'inci kısmına göre ikramiyeler, maaş takviyeleri, zamlar, fazla mesai ödemeleri ve ücret sisteminin sağladığı diğer ödemeler asgari ücret tutarına dahil değildir.
Azami maaş sınırı belirlenmemiş olsa da asgari tutar belirlendi. İş Kanunu'nun 155. maddesine göre asgari ücret, ekonomik ve sosyal koşullar dikkate alınarak vasıfsız işçi ve hizmet için ödenecek en düşük aylık ücret düzeyini belirleyen toplumsal bir normdur. Söz konusu maddenin üçüncü bölümünde, aylık çalışma süresi normunda çalışmış ve işçilik fonksiyonunu yerine getiren bir çalışanın aylık maaşının, devletin belirlediği asgari maaş tutarından daha düşük olamayacağından bahsedilmektedir.
Asgari ücretin 1 Ocak 2023'ten bu yana 345 manat olarak belirlendiğini de belirtelim. Şimdi çalışma mevzuatına göre asgari ücretle ilgili önemli noktalara bakalım:
Birinci nokta. Asgari ücret yalnızca vasıfsız işçilere verilebilir.
Örneğin işveren tarafından aylık çalışan bir muhasebeciye 345 manat maaş belirlenmesi makul görülmemektedir. Çünkü muhasebeci işsizler ve vasıfsız işçiler listesinde yer almıyor. Devlet İstatistik Komitesi tarafından geliştirilen istihdam sınıflandırmasına göre "vasıfsız işçi" sınıflandırmasının açıklaması şöyle:
"Temelde basit olan ve bazen önemli ölçüde fiziksel güç gerektiren, küçük bir istisna dışında, sınırlı özgürlüğe sahip, el aletlerinin kullanıldığı görevlerin yerine getirilmesi için gerekli bilgi ve deneyimin gerekli olduğu meslekler dahildir. Ana görevler arasında sokaklarda mal satmak, hamal ve bekçi işlevlerini yerine getirmek, ayrıca temizlik yapmak, çamaşır yıkamak, ütü yapmak, madencilik, tarım, balıkçılık, inşaat veya sanat atölyelerinde vasıfsız işler yapmak yer alıyor.
Örnekler arasında satıcılar, güvenlik görevlileri, kuryeler veya kayıt memurları gibi pozisyonlar yer alır.
İkinci nokta.
Her yılın sonunda Çalışma ve Sosyal Koruma Bakanlığı bir sonraki yılın üretim takvimini ve çalışma saatlerini onaylar. Örneğin Şubat 2023 için çalışma oranı 160 saat olarak belirlendi. İşverenin "vasıfsız işçi" kategorisine giren işçi ile yaptığı iş sözleşmesine göre, eğer 80 saat çalışıyorsa ve aylık maaşı 200 manat ise bu durum kanuna aykırılık sayılmayacaktır. Çünkü çalışan, çalışma süresi normunu tam olarak yerine getirememiş ve çalışma süresi normuna göre belirlenen ücret, çalışma süresi normundan daha yüksek çıkmıştır. 160 saate karşılık gelen asgari ücret 345 manat, 80 saat ücreti ise 172,50 manat iken, çalışanın aylık maaşı 200 manat oluyor.
[b]Üçüncü nokta. Asgari ücret belirlenirken diğer gelirler dikkate alınmıyor.
Aylık çalışma süresi normunu karşılayan bir çalışanın maaşı 300 manat olmasına rağmen aylık 40 manat ikramiye, 30 manat ikramiye hesaplanıyor. Çalışanın son maaşı 370 manattır. Bu tutar asgari ücretin üzerinde olmasına rağmen bu şekilde bir hesaplama kanunun gereklerine aykırıdır. Çünkü İş Kanunu'nun 155'inci maddesinin 5'inci kısmına göre ikramiyeler, maaş takviyeleri, zamlar, fazla mesai ödemeleri ve ücret sisteminin sağladığı diğer ödemeler asgari ücret tutarına dahil değildir.