tr
Tamirle ilgili giderlerin gelirden indirilmesi hangi durumlarda ve hangi tutarda uygulanır?
Tamirle ilgili giderlerin gelirden indirilmesi hangi durumlarda ve hangi tutarda uygulanır?
Maddi duran varlıklar, her işletmenin faaliyetlerini düzenlemesi ve gelir elde etmesi için en önemli unsurlardan biridir. İster bina, ister ekipman, isterse araç olsun, bunların çalışır durumda tutulması zorunludur. Bu ise ek tamir masraflarını gerektirir. Peki, bu giderler hangi durumlarda ve hangi usulle gelirden indirilebilir?
Bu konuya Nurlan Mustafayev açıklık getiriyor.
Vergi Kanununda tamir giderlerinin muhasebeleştirilmesi kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Mevzuatta, bu giderlerin hangi tutara kadar gelirden indirilebileceği ve kiralanan varlıkların tamirinde uygulanacak kurallar net olarak belirlenmiştir.
1. Tamir giderlerinin gelirden indirilme kuralları
Vergi Kanununun 115.1 maddesine göre, her yıl için gelirden indirilecek tamir giderlerinin tutarı, maddi duran varlıkların önceki yıl sonu itibarıyla kalan değerine göre yüzdeyle hesaplanır. Bu oranlar kategoriye göre değişmektedir:
- Binalar, yapılar ve tesisler: kalan değerin %2’si,
- Makineler ve ekipmanlar: %5,
- Yüksek teknolojili bilgisayar ekipmanları: %5,
- Binek otomobilleri ve diğer taşıtlar: %5,
- Yük taşıtları: %8,
- Diğer maddi duran varlıklar: %3,
- Amortisman ayrılmayan maddi duran varlıklar: %0 (sadece arazi iyileştirme harcamaları hariçtir).
Burada önemli nokta şudur: eğer fiili tamir gideri izin verilen sınırdan düşükse, sadece fiili tutar gelirden indirilir. Fiili gider izin verilen sınırdan yüksekse, yalnızca sınır tutarı indirilebilir, kalan kısım ise maddi duran varlıkların defter değerine eklenir.
Örnek 1. Diyelim ki işletmenin yıl sonu bilançosu şöyledir:
Binalar: 400.000 manat,
Araçlar: 200.000 manat (150.000’i yük, 50.000’i binek).
Yıl içinde fiili tamir gideri: 10.000 manat.
Hesaplama:
Binalar: 400.000 × %2 = 8.000 manat,
Binek araçları: 50.000 × %5 = 2.500 manat,
Yük araçları: 150.000 × %8 = 12.000 manat,
Toplam limit = 22.500 manat.
Görüldüğü gibi, fiili tamir gideri (10.000) limitten düşük olduğundan, gelirden indirilecek tutar 10.000 manat olacaktır.
Eğer fiili gider 30.000 manat, limit ise 22.500 manat olsaydı, 22.500 manat gelirden indirilecek, kalan 7.500 manat ise varlıkların defter değerine eklenecekti.
Bu işletme açısından faydalıdır çünkü fazla giderler kaybolmaz, gelecekte amortisman yoluyla giderlere dönüşür.
2. Kiralanan maddi duran varlıkların tamiri
Birçok şirket bina veya ekipmanları kiralayarak kullanır. Bu durumda da tamir masrafları ortaya çıkar. Peki bu giderleri kim karşılayacak ve bunlar gelirden indirilecek mi?
Vergi Kanununun 115.5 maddesine göre, kiralama süreleri, şartları ve tamir masrafları, kiraya veren ile kiracı arasında yapılan sözleşmede belirlenir.
Eğer tamir giderleri kira bedeliyle mahsup edilmişse veya kiraya veren tarafından karşılanmışsa, bu giderler gelirden indirilemez. Eğer giderler kiracının hesabına yapılmış, ancak kiraya veren tarafından ödenmemiş veya kira bedeline dahil edilmemişse, bu durum Vergi Kanununun 115.6-1 maddesi ile düzenlenir. Buna göre, kiralanan varlıklar kiracının bilançosunda yer almıyorsa veya tamir masrafları kiraya verenin hesabına yapılmışsa ya da kira bedeliyle mahsup edilmişse, 115.4 maddesinin hükümleri uygulanmaz. Bu durumda giderler sözleşme süresi boyunca, ancak en az 5 yıl olmak kaydıyla yıllara orantılı şekilde amortisman ayrılarak gelirden indirilir.
Örnek 2. İşletme, 2024 yılında bilançosunda yer almayan kiralanmış bir yerin tamiri için 100.000 manat harcamıştır. Kira süresi 10 yıldır. Bu giderler ne kira bedeline dahil edilmiştir ne de kiraya veren tarafından ödenmiştir.
100.000 ÷ 10 yıl = 10.000 manat.
Demek ki işletme her yıl 10.000 manat tamir giderini gelirden indirecektir.
3. Özel notlar ve önemli hususlar
Eğer maddi duran varlıkların yıl sonu kalan değeri sıfırsa, fiili tamir tutarı defter değerine eklenir ve ilerleyen dönemlerde amortismana tabi tutulur. Tamir giderlerinin gelirden indirilme sınırlaması sadece vergi muhasebesi için geçerlidir. Bu durum, işletmenin kendi kaynaklarıyla daha fazla tamir yapmasına engel değildir.
Eğer tamir masrafları doğru şekilde belgelenmezse (örneğin fiş, fatura, sözleşme), gelirden indirilme hakkı kaybolabilir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, tamir giderlerinin gelirden indirilmesi yalnızca teknik bir vergi normu değil, aynı zamanda işletmeler için önemli bir mali planlama aracıdır. İşletmeler, limit dahilindeki tamir giderlerini hemen gelirden düşerek vergi yükünü azaltabilir. Limit üzerindeki tutarlar ise defter değerine eklenerek gelecekte amortisman yoluyla giderlere dönüşür. Kiralanan varlıklarda ise doğru sözleşme şartları, tamir masraflarının muhasebeleştirilmesini tamamen değiştirebilir.
Sonuç: doğru muhasebe ve planlama sayesinde işletmeler hem finansal şeffaflığı hem de vergi optimizasyonunu sağlayabilirler.
Maddi duran varlıklar, her işletmenin faaliyetlerini düzenlemesi ve gelir elde etmesi için en önemli unsurlardan biridir. İster bina, ister ekipman, isterse araç olsun, bunların çalışır durumda tutulması zorunludur. Bu ise ek tamir masraflarını gerektirir. Peki, bu giderler hangi durumlarda ve hangi usulle gelirden indirilebilir?
Bu konuya Nurlan Mustafayev açıklık getiriyor.
Vergi Kanununda tamir giderlerinin muhasebeleştirilmesi kapsamlı şekilde düzenlenmiştir. Mevzuatta, bu giderlerin hangi tutara kadar gelirden indirilebileceği ve kiralanan varlıkların tamirinde uygulanacak kurallar net olarak belirlenmiştir.
1. Tamir giderlerinin gelirden indirilme kuralları
Vergi Kanununun 115.1 maddesine göre, her yıl için gelirden indirilecek tamir giderlerinin tutarı, maddi duran varlıkların önceki yıl sonu itibarıyla kalan değerine göre yüzdeyle hesaplanır. Bu oranlar kategoriye göre değişmektedir:
- Binalar, yapılar ve tesisler: kalan değerin %2’si,
- Makineler ve ekipmanlar: %5,
- Yüksek teknolojili bilgisayar ekipmanları: %5,
- Binek otomobilleri ve diğer taşıtlar: %5,
- Yük taşıtları: %8,
- Diğer maddi duran varlıklar: %3,
- Amortisman ayrılmayan maddi duran varlıklar: %0 (sadece arazi iyileştirme harcamaları hariçtir).
Burada önemli nokta şudur: eğer fiili tamir gideri izin verilen sınırdan düşükse, sadece fiili tutar gelirden indirilir. Fiili gider izin verilen sınırdan yüksekse, yalnızca sınır tutarı indirilebilir, kalan kısım ise maddi duran varlıkların defter değerine eklenir.
Örnek 1. Diyelim ki işletmenin yıl sonu bilançosu şöyledir:
Binalar: 400.000 manat,
Araçlar: 200.000 manat (150.000’i yük, 50.000’i binek).
Yıl içinde fiili tamir gideri: 10.000 manat.
Hesaplama:
Binalar: 400.000 × %2 = 8.000 manat,
Binek araçları: 50.000 × %5 = 2.500 manat,
Yük araçları: 150.000 × %8 = 12.000 manat,
Toplam limit = 22.500 manat.
Görüldüğü gibi, fiili tamir gideri (10.000) limitten düşük olduğundan, gelirden indirilecek tutar 10.000 manat olacaktır.
Eğer fiili gider 30.000 manat, limit ise 22.500 manat olsaydı, 22.500 manat gelirden indirilecek, kalan 7.500 manat ise varlıkların defter değerine eklenecekti.
Bu işletme açısından faydalıdır çünkü fazla giderler kaybolmaz, gelecekte amortisman yoluyla giderlere dönüşür.
2. Kiralanan maddi duran varlıkların tamiri
Birçok şirket bina veya ekipmanları kiralayarak kullanır. Bu durumda da tamir masrafları ortaya çıkar. Peki bu giderleri kim karşılayacak ve bunlar gelirden indirilecek mi?
Vergi Kanununun 115.5 maddesine göre, kiralama süreleri, şartları ve tamir masrafları, kiraya veren ile kiracı arasında yapılan sözleşmede belirlenir.
Eğer tamir giderleri kira bedeliyle mahsup edilmişse veya kiraya veren tarafından karşılanmışsa, bu giderler gelirden indirilemez. Eğer giderler kiracının hesabına yapılmış, ancak kiraya veren tarafından ödenmemiş veya kira bedeline dahil edilmemişse, bu durum Vergi Kanununun 115.6-1 maddesi ile düzenlenir. Buna göre, kiralanan varlıklar kiracının bilançosunda yer almıyorsa veya tamir masrafları kiraya verenin hesabına yapılmışsa ya da kira bedeliyle mahsup edilmişse, 115.4 maddesinin hükümleri uygulanmaz. Bu durumda giderler sözleşme süresi boyunca, ancak en az 5 yıl olmak kaydıyla yıllara orantılı şekilde amortisman ayrılarak gelirden indirilir.
Örnek 2. İşletme, 2024 yılında bilançosunda yer almayan kiralanmış bir yerin tamiri için 100.000 manat harcamıştır. Kira süresi 10 yıldır. Bu giderler ne kira bedeline dahil edilmiştir ne de kiraya veren tarafından ödenmiştir.
100.000 ÷ 10 yıl = 10.000 manat.
Demek ki işletme her yıl 10.000 manat tamir giderini gelirden indirecektir.
3. Özel notlar ve önemli hususlar
Eğer maddi duran varlıkların yıl sonu kalan değeri sıfırsa, fiili tamir tutarı defter değerine eklenir ve ilerleyen dönemlerde amortismana tabi tutulur. Tamir giderlerinin gelirden indirilme sınırlaması sadece vergi muhasebesi için geçerlidir. Bu durum, işletmenin kendi kaynaklarıyla daha fazla tamir yapmasına engel değildir.
Eğer tamir masrafları doğru şekilde belgelenmezse (örneğin fiş, fatura, sözleşme), gelirden indirilme hakkı kaybolabilir.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, tamir giderlerinin gelirden indirilmesi yalnızca teknik bir vergi normu değil, aynı zamanda işletmeler için önemli bir mali planlama aracıdır. İşletmeler, limit dahilindeki tamir giderlerini hemen gelirden düşerek vergi yükünü azaltabilir. Limit üzerindeki tutarlar ise defter değerine eklenerek gelecekte amortisman yoluyla giderlere dönüşür. Kiralanan varlıklarda ise doğru sözleşme şartları, tamir masraflarının muhasebeleştirilmesini tamamen değiştirebilir.
Sonuç: doğru muhasebe ve planlama sayesinde işletmeler hem finansal şeffaflığı hem de vergi optimizasyonunu sağlayabilirler.