az
Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkil və vəkil bürosunun vergi öhdəlikləri: QAYDALAR, MƏBLƏĞLƏR
Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkil və vəkil bürosunun vergi öhdəlikləri: QAYDALAR, MƏBLƏĞLƏR
Vergi Məcəlləsinin 99.3.11-ci maddəsinə əsasən, vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin göstərdikləri xidmətə görə alınan ödənişlər qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə edilən gəlirlər qrupuna aiddir. Məcəllənin 101.2-ci maddəsində isə göstərilib ki, qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə illik gəlirdən 14 faiz dərəcəsi ilə vergi tutulur. Bu qaydaları mütəxəssisb Vüsal Bayramlı şərh edir.
Vergi Məcəlləsinin normalarından göründüyü kimi, vəkillik fəaliyyətindən əldə edilən gəlir qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətinə aid olduğu üçün vəkillər gəlir vergisi ödəyiciləridir. Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkillər, Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsinə əsasən, qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə illik gəlirdən 14 faiz dərəcəsi ilə vergi ödəyirlər.
Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, vəkillərin fəaliyyəti “Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında” Qanun və Vergi Məcəlləsi əsasında tənzimlənir. Həmin şəxslərin vergi və sosial öhdəlikləri fəaliyyət formasından – fərdi qaydada və ya vəkil bürosu tərkibində işləməsindən asılı olaraq dəyişir.
1. Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkilin əsas gəliri
Vəkil fərdi sahibkar (fiziki şəxs) kimi qeydiyyatdan keçmir, çünki vəkillik fəaliyyəti sahibkarlıq sayılmır. Onun əsas gəlir mənbəyi göstərdiyi hüquqi yardımdan əldə etdiyi qonorardır.
Vergi Məcəlləsinə əsasən, vəkil gəlirlərindən gəlir vergisi ödəməlidir: 2.500 manatadək aylıq gəlirdən 14%, 2.500 manatdan yuxarı hissədən isə 25% vergi tutulur.
Misal 1: Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkilin aylıq gəliri 3.000 manat olarsa, onun vergi öhdəliyi aşağıdakı kimi hesablanır:
2.500 x 14% = 350 manat;
3.000 – 2.500 = 500 manat;
500 x 25 % = 125 manat;
Cəmi vergi öhdəliyi: 350 + 125 = 475 manat.
“Tibbi sığorta haqqında” Qanunun 15-2.2.2-ci maddəsinə əsasən, Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq, sahibkarlıq fəaliyyətinin və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarının müvəqqəti dayandırıldığı hallar istisna olmaqla, vergi ödəyicisi kimi vergi uçotuna alınmış fiziki şəxslər (fərdi sahibkarlar, xüsusi notariuslar, Vəkillər Kollegiyasının üzvləri, mediatorlar) sığortalı qismində özləri çıxış edirlər. Həmin Qanunun 15-10.1.3-cü maddəsində isə göstərilib ki, bu Qanunun 15-2.2.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sığortaolunanlar üzrə aylıq sığorta haqqı minimum aylıq əməkhaqqının 4 faizi məblğində müəyyən edilib.
Vəkillər, eyni zamanda, məcburi dövlət sosial sığorta haqqı da ödəməlidirlər. “Sosial sığorta haqqında” Qanunun 14.5.5-ci maddəsinə əsasən, Vəkillər Kollegiyasının üzvləri 2026-cı il yanvarın 1-dək gəlirlərinin (xərclər çıxılmaqla) 10 faizi miqdarında sosial siğorta ödəməlidirlər.
Misal 2: Fərz edək vəkillik xidməti göstərən fiziki şəxs iyul ayı ərzində müştərilərdən 5.000 manat gəlir əldə edib. Ay ərzində müxtəlif xərcləri isə (ofis icarəsi, kargüzarlıq, nəqliyyat və s.) 1.500 manat təşkil edib. Bu halda, onun sosial ödəmələrini hesablayaq:
Xalis gəlir: 5.000 – 1.500 = 3.500 manat;
Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı (10%): 3.500 x 10% = 350 manat;
İcbari tibbi sığorta haqqı: 400 x 4% = 16 manat.
2. Vəkil bürosunun öhdəlikləri
Vəkil bürosu hüquqi şəxs statusuna malik deyil, lakin ümumi uçot aparır. Hər bir vəkil öz payına düşən gəlirə görə ayrıca vergi ödəyir. Büro qonorarları kassaya qəbul edir və bölüşdürür. Bu zaman şəffaf uçot tələbləri çox sərtdir.
Misal 3: Vəkil bürosuna ay ərzində 20.000 manat vəsait daxil olub. Tutaq ki, burada 4 vəkil fəaliyyət göstərir. Bərabər bölgü zamanı hər vəkilin gəliri 5.000 manat olacaq:
20.000 : 4 = 5.000 manat.
Bu zaman hər bir vəkil yuxarıdakı gəlir vergisi və sosial ödənişləri öz adına ödəyir:
5.000 – 2.500 = 2.500 manat;
2.500 x 14% = 350 manat;
2.500 x 25% = 625 manat.
Cəmi vergi öhdəliyi: 350 + 625 = 975 manat;
MDSS öhdəliyi: 5.000 x 10% = 500 manat;
İTS öhdəliyi: 400 x 4% = 16 manat.
Vəkil bürosunda işləyən texniki əməkdaşlar və s. isə müvafiq əmək müqaviləsi ilə işə olunur. Onların əməkhaqqından 14% gəlir vergisi, 3% işsizlik sığortası, 25% MDSS ayırmaları (əməkhaqqı fondundan) tutulur və ödənilir.
Vergi Məcəlləsinin 99.3.11-ci maddəsinə əsasən, vəkillik fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin göstərdikləri xidmətə görə alınan ödənişlər qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə edilən gəlirlər qrupuna aiddir. Məcəllənin 101.2-ci maddəsində isə göstərilib ki, qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə illik gəlirdən 14 faiz dərəcəsi ilə vergi tutulur. Bu qaydaları mütəxəssisb Vüsal Bayramlı şərh edir.
Vergi Məcəlləsinin normalarından göründüyü kimi, vəkillik fəaliyyətindən əldə edilən gəlir qeyri-sahibkarlıq fəaliyyətinə aid olduğu üçün vəkillər gəlir vergisi ödəyiciləridir. Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkillər, Vergi Məcəlləsinin 101-ci maddəsinə əsasən, qeyri-sahibkarlıq fəaliyyəti üzrə illik gəlirdən 14 faiz dərəcəsi ilə vergi ödəyirlər.
Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, vəkillərin fəaliyyəti “Vəkillər və vəkillik fəaliyyəti haqqında” Qanun və Vergi Məcəlləsi əsasında tənzimlənir. Həmin şəxslərin vergi və sosial öhdəlikləri fəaliyyət formasından – fərdi qaydada və ya vəkil bürosu tərkibində işləməsindən asılı olaraq dəyişir.
1. Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkilin əsas gəliri
Vəkil fərdi sahibkar (fiziki şəxs) kimi qeydiyyatdan keçmir, çünki vəkillik fəaliyyəti sahibkarlıq sayılmır. Onun əsas gəlir mənbəyi göstərdiyi hüquqi yardımdan əldə etdiyi qonorardır.
Vergi Məcəlləsinə əsasən, vəkil gəlirlərindən gəlir vergisi ödəməlidir: 2.500 manatadək aylıq gəlirdən 14%, 2.500 manatdan yuxarı hissədən isə 25% vergi tutulur.
Misal 1: Fərdi qaydada fəaliyyət göstərən vəkilin aylıq gəliri 3.000 manat olarsa, onun vergi öhdəliyi aşağıdakı kimi hesablanır:
2.500 x 14% = 350 manat;
3.000 – 2.500 = 500 manat;
500 x 25 % = 125 manat;
Cəmi vergi öhdəliyi: 350 + 125 = 475 manat.
“Tibbi sığorta haqqında” Qanunun 15-2.2.2-ci maddəsinə əsasən, Vergi Məcəlləsinə uyğun olaraq, sahibkarlıq fəaliyyətinin və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarının müvəqqəti dayandırıldığı hallar istisna olmaqla, vergi ödəyicisi kimi vergi uçotuna alınmış fiziki şəxslər (fərdi sahibkarlar, xüsusi notariuslar, Vəkillər Kollegiyasının üzvləri, mediatorlar) sığortalı qismində özləri çıxış edirlər. Həmin Qanunun 15-10.1.3-cü maddəsində isə göstərilib ki, bu Qanunun 15-2.2.2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş sığortaolunanlar üzrə aylıq sığorta haqqı minimum aylıq əməkhaqqının 4 faizi məblğində müəyyən edilib.
Vəkillər, eyni zamanda, məcburi dövlət sosial sığorta haqqı da ödəməlidirlər. “Sosial sığorta haqqında” Qanunun 14.5.5-ci maddəsinə əsasən, Vəkillər Kollegiyasının üzvləri 2026-cı il yanvarın 1-dək gəlirlərinin (xərclər çıxılmaqla) 10 faizi miqdarında sosial siğorta ödəməlidirlər.
Misal 2: Fərz edək vəkillik xidməti göstərən fiziki şəxs iyul ayı ərzində müştərilərdən 5.000 manat gəlir əldə edib. Ay ərzində müxtəlif xərcləri isə (ofis icarəsi, kargüzarlıq, nəqliyyat və s.) 1.500 manat təşkil edib. Bu halda, onun sosial ödəmələrini hesablayaq:
Xalis gəlir: 5.000 – 1.500 = 3.500 manat;
Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı (10%): 3.500 x 10% = 350 manat;
İcbari tibbi sığorta haqqı: 400 x 4% = 16 manat.
2. Vəkil bürosunun öhdəlikləri
Vəkil bürosu hüquqi şəxs statusuna malik deyil, lakin ümumi uçot aparır. Hər bir vəkil öz payına düşən gəlirə görə ayrıca vergi ödəyir. Büro qonorarları kassaya qəbul edir və bölüşdürür. Bu zaman şəffaf uçot tələbləri çox sərtdir.
Misal 3: Vəkil bürosuna ay ərzində 20.000 manat vəsait daxil olub. Tutaq ki, burada 4 vəkil fəaliyyət göstərir. Bərabər bölgü zamanı hər vəkilin gəliri 5.000 manat olacaq:
20.000 : 4 = 5.000 manat.
Bu zaman hər bir vəkil yuxarıdakı gəlir vergisi və sosial ödənişləri öz adına ödəyir:
5.000 – 2.500 = 2.500 manat;
2.500 x 14% = 350 manat;
2.500 x 25% = 625 manat.
Cəmi vergi öhdəliyi: 350 + 625 = 975 manat;
MDSS öhdəliyi: 5.000 x 10% = 500 manat;
İTS öhdəliyi: 400 x 4% = 16 manat.
Vəkil bürosunda işləyən texniki əməkdaşlar və s. isə müvafiq əmək müqaviləsi ilə işə olunur. Onların əməkhaqqından 14% gəlir vergisi, 3% işsizlik sığortası, 25% MDSS ayırmaları (əməkhaqqı fondundan) tutulur və ödənilir.